zondag 3 maart 2013

Huis van Schande

Clash of Powers’, ‘House of Shame?’, ‘The Joker’: de kranten konden er deze week geen genoeg van krijgen: de gevangenneming (op bevel van het Huis van Afgevaardigden!) van de superintendent van Montserrado, het verzet hiertegen door de burgemeester van Monrovia, die met de gemeentepolitie dit probeerde te verijdelen, en het parlementslid dat graag mee wil eten uit de staatsruif. Het is een soap van vanjewelste, exemplarisch -zij het gelukkig niet alledaags- voor de politiek in Liberia en een risico voor de toch al geringe stabiliteit  en de geloofwaardigheid van de Honorables.



Clash of Powers

Een korte samenvatting van het voorafgaande. De superintendent van county Montserrado ligt al enige tijd onder vuur vanwege vermeende verduistering van overheidsgelden. Montserrado is een van de 15 provincies van Liberia, de hoofdstad Monrovia ligt erin. Het is dus de provincie waar het meeste geld omgaat, de meeste mensen wonen en in bijna alles het centrum van het land is. De superintendent is de door de president aangestelde baas van de provincie, in dit geval een bazin, Grace Kpaan. Zo’n county heeft geen gekozen bestuur, maar wel een budget om met name de sociale ontwikkeling te stimuleren, het county development fund. De politieke controle wordt uitgeoefend door de parlementaire caucus, dat is de groep parlementariërs van Senaat en Huis, die Montserrado vertegenwoordigen. Anders dan wij gewend zijn, kent het parlement nauwelijks functionerende politieke fracties, maar vooral actieve county caucuses die alle het parool hebben: ‘eigen county eerst’. En de parlementariërs zitten er bovenop, als bokken op de haverkist. Wie het meest afschrikkende voorbeeld van het districtenstelsel wil zien, kan hier terecht.


House of Shame?

Sinds enkele maanden ligt de caucus van Montserrado overhoop met superintendent Kpaan. Zij kan niet aantonen aan de caucus van Montserrado wat er met $400.000 aan overheidsgeld is gebeurd. Al enkele keren werd ze op instigatie van de caucus naar het Huis geroepen om in een hoorzitting verantwoording hierover af te leggen. Vooral de voorzitter van de caucus, Honorable Edward Forh, speelde hierin een actieve rol. Ze had allerlei redeneringen, maar geen harde bewijzen. In het Huis groeide de opvatting dat ze het in eigen zak zou hebben gestoken. Omdat ze er niet in slaagde het tegendeel te bewijzen besloot het Huis haar vast te zetten. De ‘sergeant at arms’, een soort militair die altijd bij parlementsvergaderingen aanwezig is, werd opgedragen dit besluit uit te voeren. Had de man eindelijk ook eens wat te doen. Het klinkt absurd in de Nederlandse oren, maar in de grondwet is een bepaling opgenomen dat het Huis maatregelen kan treffen als het wordt gedwarsboomd in het uitoefenen van zijn functie. De sergeant toog met enkele assistenten naar Kpaan om haar te arresteren. Deze had inmiddels lucht van de zaak gekregen en haar vriendin, de zeer daadkrachtige burgemeester van Monrovia, Mary Broh, gewaarschuwd. Deze 

Mary Broh (in groen t-shirt), rechts van haar Grace Kpaan 
powerwoman kwam met een peloton gemeentepolitie opdraven om de uitvoering van het besluit van het Huis te verijdelen. Een tweede obstructie dus, waar het Huis consequent op reageerde: ook de burgemeester moest het cachot van binnen uit gaan verkennen: dertig dagen kregen beide opgelegd. De dames hadden op bescherming van de president, Ellen Sirleaf Johnson, gerekend die hen had benoemd, zoals ze op veel plekken vrouwen uit haar netwerk heeft benoemd. Bij eerdere incidenten met burgemeester Broh had ze haar de hand boven het hoofd gehouden. Maar deze keer gaf de president niet meteen thuis, althans ze verordonneerde aanvankelijk dat het besluit van het Huis gerespecteerd moest worden. De president, die ook regelmatig met het Huis overhoop ligt, had blijkbaar deze keer geen zin om tegen de  haren in te strijken. De begroting komt er weer aan en ze heeft de steun van het onwillige Huis hiervoor nodig. Bovendien is er in het Huis een wetsvoorstel door twee oppositionele parlementsleden ingediend om haar af te zetten vanwege nepotisme (ze heeft drie zoons op hoge functies benoemd) en is ze er niet op uit om steun aan dit wetsvoorstel te genereren.
Het besluit van het Huis kreeg overigens, zoals te verwachten, onmiddellijk veel kritiek. Met name het feit dat de grondwet ook spreekt over een beroep dat het slachtoffer moet kunnen instellen –waar het Huis geen aandacht aan heeft besteed- is voor velen reden om de actie van het heetgebakerde Huis af te keuren. En uiteraard hebben beide dames meteen advocaten in de arm genomen om het besluit van het Huis te wraken. Blijkbaar voelde de minister van justitie ook nattigheid, want deze schreef snel een brief, ongetwijfeld op verzoek van de president, waarin hij de vrijlating gelastte van Kpaan en Broh en alle betrokkenen beveelt op 9 maart voor het Honorable Supreme Court te verschijnen.


The Joker

Wellicht dat alles met een sisser zou zijn afgelopen, als de zaak niet een ongelofelijke wending zou hebben gekregen. En daar slaat de in het begin van dit blog geciteerde krantenkop ‘The Joker’ op. Daags na de arrestatie van superintendent Kpaan kwam ze met een geluidsband op de proppen van een telefoongesprek tussen haar en, zou je denken, haar grote vijand Edward Forh, gerespecteerd parlementariër en voorzitter van de caucus van Montserrado. De man die haar zo dwars heeft gezeten. Op het bandje, dat ongeveer iedere dag op elk radiostation wordt uitgezonden, is te horen hoe ze het over die zoekgeraakte $400.000 dollar hebben en Forh haar voorstelt het bedrag te verdelen: ‘You eat some, I eat some and the Minister eat some’. In het gesprek stelt hij Kpaan voor om verschillende projecten met $50.000 te verhogen, om zo de $400.000 te verantwoorden. Op haar vraag hoe hij dat formeel denkt te regelen, antwoordt Forh dat hij inderdaad ‘through the procedure’ moet. En als ze bezorgd vraagt hoe zijn collega’s hier op zullen reageren zegt hij dat hij ze onwetend zal houden: ‘when it comes down to the paperwork we will know what to do to do the paperwork’. En als uitsmijter ‘we made the law for us, when we reach to the law, we will pick up the law and pass it. We ain’t make the law for somebody to ride on’.


Toen het bandje voor het eerst werd uitgezonden was Forh in de Verenigde Staten. Uiteraard werd Forh de door de media meest gezochte man van Liberia. Zijn reactie op het ‘eat some’ zinnetje dat ze hem lieten horen was dat het een grap was. The Joker. Hoe kan hij nu voorstellen, zo luidde zijn verweer, om $400.000 te verdelen die er niet zijn? Daarbij gemakshalve vergetend dat hij daarmee Kpaan wekenlang heeft achtervolgd. Als hij de rest van het bandje hoort, en dat zal inmiddels wel gebeurd zijn, komt hij met die grap niet meer weg. En Kpaan heeft uiteraard ook wat uit te leggen.
Inmiddels heeft het Huis een commissie ingesteld die de zaak Forh gaat onderzoeken. De Honorables zijn verdeeld. Een deel vindt het inderdaad een, weliswaar mislukte, grap. Maar anderen zijn veel minder geneigd om hun collega in bescherming te nemen. Vanuit de Senaat, die in dit gebeuren niet is betrokken, wordt veel kritischer gereageerd. En de minister, die volgens Forh ook wel zou mee willen eten? Hij doelde op de minister van Binnenlandse Zaken, Nelson, die ook toezicht houdt op het county development fund. Toen deze op de radio om een reactie werd gevraagd, hoorde ik hem zeggen ‘ik ben de eerlijkste politicus van Liberia’. Waarvan acte.

(De foto's zijn afkomstig van de website van het dagblad FrontPage, www.frontpageafricaonline.com)